Akdeniz Ege

Denizli’nin eski adı “Ladik” ya da “Lazik” idi. Bu kelime Laodikeia kelimesinden gelmektedir ve Türkçe’de bir anlam ifade etmemektedir. Yukarı Menderes Vadisinde (bugünkü Denizli şehrinin 6 km kuzeyinde) bulunan Laodikeia şehrinin Türklere geçişi sırasında “Ladik” ismi de miras kalmıştır. Aynı mıntıkada bulunan Khonae-Honas, Khoma-Homa, Tabae-Tavas da bulunduğu gibi Laodikeia’da bu kaideye uygun olarak Ladik ismini almış ve Selçuklu kayıtlarına öyle geçmiştir.

Ancak Selçuklu hâkimiyeti ile birlikte şehrin bugünkü yerine taşınması neticesinde

Denizli ilk defa bugünkü şehrin 6 km. kuzeyinde, Eskihisar Köyü civarında kurulmuştur. Bu şehir M.Ö. (261-245) yılları arasında, Suriye Kralı 11. Antiyoküstheos tarafından kurulmuş ve karısının adına izafeten LAODıCıA adını almıştır.

Türkler Denizli havalisini zaptettikten sonra şehir merkezini suyu bol olduğu için bugünkü Kaleiçi mevkiine nakletmişlerdir.

Denizli adı, tarihi kaynaklarda başka başka isimler şeklindedir. Selçuklu kayıtları ve Denizli mahkemesi şer’iye sicilleri “Ladik” ismini vermektedir. ıbni Batuta’nın seyahatnamesinde “Tonguzlu” denilmektedir. Mesaliküllebsar’da da “Tonguzlu” olarak kaydedilmiştir.

Timurlenk’in zafernamesini yazan, şerafettin Zeydi “Tenguzluğ” ve “Tonguzluğ” gibi iki isimden bahsetmektedir.

Dağlar – Ovalar
Honaz Dağı: Yükseltisi 2571 metredir. Denizli’nin 17 km. güneydoğusunda yer alır, yamaçları dik ve meğillidir. İlin en yüksek dağıdır. Koruma altına alınarak “milli park” yapılmıştır. Yılın çoğu zamanında, tepelerinde kar bulunur.

Karcı Dağı: Denizli’nin güneyinde yer alır. En yüksek yeri Gökbel Tepesi 2308 metredir. Akdeniz ve Ege Bölgelerini birbirine bağlayan Kazaklıbeli Geçidi 1250 metredir. Zirvede çoğu zaman kar bulunur.

Sazak Dağı: 1143 metre yüksekliğindedir. Çal,Çivril, Sarayköy ve Buldan ilçeleri sınırlarında kalmaktadır.

Beşparmak Dağı: 1307 metre yüksekliğindedir. Çardak Baklan , Çivril ilçeleri ile Afyon ve Denizli il sınırını birbirinden ayırır.

Denizli, Anadolu yarımadasının güneybatısında, Ege bölgesinin güneydoğusunda, Ege-İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir geçit teşkil eder.

Çameli, Kale ve Beyağaç ilçeleri Akdeniz; Sarayköy, kısmen Buldan ve Denizli merkez ilçesinin Çürüksu Vadisi Ege, diğer ilçeleri ile İç Anadolu Bölgesi iklimine dahil olmakta, bu durum iklim ve bitki örtüsü üzerine etki yapmaktadır.

Sınır itibariyle doğudan Burdur, Isparta, Afyon ve batıdan Aydın, Manisa, kuzeyden Uşak, güneyden ise Muğla illeri ile komşu bulunmaktadır.
İl topraklarının %47′ si dağlar, %28′ si ovalar, %23′ ü platolar ve %2′ si yaylalardan oluşmaktadır.

Kale, günümüzde Eski Kale adıyla anılan dört tarafı sarp, üst yüzeyi sayılabilecek kayalıkların üzerinden kurulmuş iken, 1959 yılında bugünkü yerleşim alanına taşınmış ve aynı yıl ilçe olmuştur. Eski Kale, antik kaynaklarda Tabae olarak bilinmekle beraber, antik sikkelere ve halen satıh üzerinde görülen kalıntılara göre Tabae kenti, Hellenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerini de yaşamış eski ve önemli bir yerleşimdir.

Coğrafi Yapı ve Nüfus :
Kale, Denizli-Muğla karayolu üzerindedir. Denizli il merkezine 75 km. Muğla il merkezine 79 km. uzaklıktadır. Kale ilçesinin kuzeydoğusunda Tavas, kuzeybatısında Aydın ili, güneyinde Beyağaç, güneybatısında Muğla ili ile çevrilidir. Arazi genel olarak engebeli ve dağlıktır. Denizden yüksekliği 450-1500 m. arasındadır. Yüzölçümü 533 km 2 dir. İlçe coğrafi olarak Ege Bölgesi’nin İç Ege bölümünde, Akdeniz Bölgesi’ne geçiş kısmında bulunmaktadır. Bu nedenle Akdeniz ikliminin İç Ege özellikleri görülmektedir. Doğal bitki örtüsü maki ve çam ormanlarından oluşmaktadır.

Pamukkale Hierapolis Arkeoloji Müzesi

Hierapolis kentinin en büyük yapılarından biri olan Roma Hamamı, 1984 yılından beri Hierapolis Arkeoloji Müzesi olarak hizmet vermektedir.Müzede Hierapolis kazılarından çıkan eserlerin yanında Laodikeia, Colossai, Tripolis, Attuda gibi Lycos (Çürüksu) vadisi kentlerinden gelen eserler de bulunmaktadır. Ayrıca Tunç çağının en güzel örneklerini veren Beycesultan Höyüğü’nden elde edilen arkeolojik buluntular müzenin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Ayrıca Caria, Pisidya ve Lidya bölgelerindeki bazı yerleşimlerden ortaya çıkarılan eserler Hierapolis Müzesi’nde toplanmış ve sergilenmektedir.

Hierapolis Hamamı’nın bölümlerinden olan üç kapalı mekân ile doğu bitişiğindeki kütüphane ve gymnasium olarak bilinen açık mekânlar müze teşhir alanları olarak düzenlenmiştir. Küçük ve büyük birçok eserin sergilendiği müze üç kapalı mekândan oluşmaktadır. Açık alanda sergilenen eserler ise daha çok mermer ve taş eserlerdir.

İnsanların çevreyle ilgisi giderek artan bir duyarlılığa dönüşmektedir. Çevre insanlara, günlük yaşantılarını sürdürdükleri yerden farklı bir ortam ve olumlu bir çelişki sunabildiği ölçüde çekiciliğini koruyabilmektedir. Bu yüzden turistlerin tatil anlayışı ve beklentilerinde de değişmeler olmuş, ana unsurunu insanların oluşturduğu turizm, geçmişteki basit tanımının, yani seyahat ve konaklamanın çok dışına taşmış, uygarlık kavramı içinde, akla gelebilecek pek çok çağdaşlık anlamının karşılıklı tamamlayıcı niteliklerini içeren yepyeni bir kimliğe bürünmüştür. Bireysellik, yani turistin özellikle kendisine hazırlanmış bir ürünün sunulduğunu görme arzusu, ön plana geçmeye başlamıştır. Bu bağlamda konulu seyahatler, kişilere geniş seçim olanağı tanıyan çok alternatifli ürün tipleri ve çeşitlilik önem kazanmıştır. Bakanlığımız, bir milyon yatak kapasitesine sahip olma aşamasına gelen Türkiye’de, yeni turizm politikaları uyarınca, var olan turizm olanaklarının değerlendirilmesini ve bu yörelerin ekonomiye turizm yoluyla katkıda bulunmasını sağlamayı amaçlamaktadır.

Honaz’ın ilk yerleşimi olarak bilinen Colossae antik kentine ait kalıntılar, Honaz dağı eteklerinde höyük üzerinde ve çevresinde görülebilmektedir. Kaynaklara göre M.Ö.V.yüzyılda varolduğu bilinen antik kent, Hellenistik ve Roma çağlarından sonra, geçirdiği yer sarsıntıları ve savaşlar sonucunda tahrip olmuştur. Bizans döneminde Honaz dağının yamaçlarındaki kale içinde yeniden kurulan ve Honaz olarak anılan kent, bu dönemde önemli bir yerleşim ve dini merkez olmuştur. Türklerin Anadoluya gelişinden sonra Bizans ve Türkler arasında birkaç kez el değiştiren kent, 1207 yılından itibaren Türk egemenliğine geçmiştir. Beylikler döneminden sonra, Yıldırım Beyazıt zamanında Osmanlı egemenliğine girmişse de Timur badiresinden sonra, bir süre tekrar Germiyanoğullarına geçmiş, 1428′den itibaren de tekrar Osmanlı Devleti’nin Anadolu Beylerbeyliği’ne bağlı bir liva ve sancak merkezi olmuştur. Honaz Cumhuriyet döneminde Denizli merkez ilçesinin bucağı iken, 1978 yılında ilçe statüsüne kavuşmuştur.

Güney sınırları içerisinde M.Ö.2500-2000 yıllarından beri yerleşim olduğu sanılmaktadır. Yazılı kaynaklara göre ilçe sınırları içerisinde Sala adlı büyük bir kentin bulunduğu tahmin edilmekte ancak, kentin yeri kesin olarak tespit edilememektedir. Bugünkü Güney ilçesinin kuzeydoğusunda, ya da Aşağıçeşme Höyüğü çevresinde olma ihtimali yüksektir. Bundan başka ilçe sınırları içerisinde onu aşkın tarihi yerleşim yeri saptanmıştır. Bulunan sikkeler, mimari yapı parçaları, mezarlar, seramikler ilçe tarihi hakkında yüzeysel de olsa belli dönemler için bizi aydınlatmaktadır.

1. Dünya Savaşı sonrasında Yunan işgaline uğramış, 3 Eylül 1922 tarihinde işgalden kurtulmuştur. İlçenin Karaağaçlı Mahallesi’ne yerleşenlerin sayısı zamanla artarak 1865 yılında Güney ilçesi bucak olmuş, önceleri Çal’a bağlı iken daha sonra Buldan’ın ilçe olmasıyla Buldan’a bağlanmıştır. 01.01.1948 yılında da ilçe olmuştur.

M.Ö.3000 yıllarına kadar tarihi uzanan Çivril’in çeşitli yerlerinde bu yıllara ait olduğu belirlenen “Arzava Beylikleri’nin” birçok eseri bulunmuştur. Bu tarihten sonra sırasıyla Frigler, Lidyalılar, Selevki Krallığı, Bergama Krallığı ve Romalılar görülür. Selçuklular’ın Anadolu’ya yerleşmesiyle Çivril yöresinde Türk egemenliği başlamıştır. Çivril 1910-1911 yıllarında Afyon iline bağlı kaza iken 1925 yılında Denizli iline bağlı ilçe olmuştur.

Coğrafi Yapı ve Nüfus :
1499 km 2 yüzölçümü ile Denizli ilinin en büyük ilçesi durumundadır. Deniz seviyesinden 840 m.ve Denizli-Uşak karayolu üzerinde il merkezine 96 km., Uşak iline 54 km.uzaklıktadır. Doğusunda Sandıklı ve Dinar, batısında Karahallı (Uşak), Bekilli, Çal ve Baklan (Denizli), kuzeyinde Sivaslı (Uşak) ve Sandıklı (Afyon), güneyinde Dazkırı, Evciler (Afyon) ve Baklan (Denizli) ilçeleri bulunmaktadır.

Çardak, Ortaçağda halkın geçimini hayvancılıkla sağladığı küçük bir köy idi. Maymun dağı eteğindeki köy halkı, hayvanlarını güneş sıcağından korumak amacıyla; evlerin ön tarafına veya yan tarafına Çardak denilen gölgelikler yaparak önlem almaktaydı. Bu küçük Türkmen köyünün hemen güneyindeki kervan yolundan geçen diğer köylüler de, buraya “Çardaklı Köy” adını vermişlerdir. Bu isim yerli Türkmen halkı tarafından da benimsenmiş ve böylece köyün adı Çardak olarak kalmıştır.

Çardak, Selçuklular zamanında bir uç kalesi olarak, Selçuklular’ın savunma merkezi olmuştur. Çardak’taki HANABAT Kervansarayı da o dönemde yapılmıştır. Anadolu Beylikleri zamanında ise yöre, önce İnançoğulları’nın sonradan da Germiyanoğulları’nın eline geçmiştir. Germiyanoğulları Beyliği, Osmanlı İmparatorluğu topraklarına Sultan Yıldırım Beyazıt Han tarafından katılmıştır. Timur, Ankara Savaşından sonra yöreyi ele geçirmiş, askerlerinin bir kısmı ilçede bulunan kervansaray da birkaç yıl kalmışlardır. Timur’un tekrar doğuya çekilmesi ile yörede beylikler dönemi yeniden başlamış, fakat kısa sürmüştür. 1429 yılında tüm yöre Osmanlı İmparatorluğu’na katılarak Aydın Sancağı’na bağlanmıştır. İdari bölümün yeniden düzenlendiği Cumhuriyet döneminde küçük bir köy olan Çardak, sırasıyla önce Dinar’a, Honaz ve daha sonra da Bozkır Bucağı’na bağlı kalmıştır. 1958 yılında ise Denizli iline bağlanan Çardak, 5 köy ve 2 kasabadan oluşan bir ilçedir.

Karamanoğulları’nın 1277 yılında Selçuklular’a yenilmesi sonucunda, bir kısım Karamanlılar batıya göç ederek buralardaki değişik alanlara yerleşmişlerdir. Burdur ve Denizli çevresinde rastladığımız Karaman, Karamanlı gibi isimlerin açıklanması bu gerçeğe dayanır. Bugünkü Çameli ilçesinin ilk adı Karaman olarak bilinir. XlV. Yüzyılın başlarında Karaman, Menteşe Beyliğine bağlanmıştır. Cumhuriyet dönemine kadar ise Çameli, Köyceğiz’e bağlıyken zamanla bazı esnafın Karaman’a yerleşmeleri nüfusun çoğalmasına neden olmuştur. İlk mescidin burada yapılması ve çevreden Cuma namazını kılmak için buraya gelinmesi nedeniyle buranın “Cumayanı” olarak adlandırıldığı bilinmektedir. Cumhuriyet döneminde çevrenin merkezi haline gelen Karaman, 1930′da nahiye olmuş ve ilk kez Marmaris ve Köyceğiz’e, 1932′de de Acıpayam’a bağlanmıştır. 1953′deki idari düzenlemeler sırasında Karaman ilçe merkezi olmuş, adı çevresindeki ormanlardan esinlenerek Çameli olarak değiştirilmiştir.

Kaynaklara göre antik adı Mosyna olan ilçenin, bugünkü Dağmarmara köyüne yakın bir yerleşim olduğu belirtilmektedir. Bölgenin Türk hakimiyetine girmesinden sonra yöreye yerleşenlerin demircilikle uğraşması nedeniyle Demirci köy olarak adlandırılmıştır. Daha sonra ÇAL adını almıştır. Çal ilçesi, 1862 yılında İzmir’e bağlı bir ilçe olarak teşkilatlanmış ve 1923 yılında da Denizli’ye bağlanmıştır. Kurtuluş savaşında Çal, faal bir ilçe olmuştur. Müdafa-i Hukuk ve Reddi İlhak Kongresine (22 Mart 1919), Çal’dan Müftü İzzet Efendi; İstanbul’da 12 Şubat 1920′de toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisine de, Denizli sancağını Çal’dan Emin Efendi katılmıştır.

Coğrafi Yapı ve Nüfus :
Çal Anadolu yarımadasının batısında, Ege Bölgesinin doğusunda, Denizli’nin kuzeyinde çam bitki örtüsüyle kaplı bir ilçedir. İlçe merkeziyle birlikte, 7 kasabası ve 24 köyü bulunmaktadır. Çal’da İç Anadolu iklimi görülür. Kışları soğuk, yağışlı ve uzun süreli, yazları ise serin ve kurak geçer. Rakımı 850 m. olan arazi dalgalı ve yüksektir.

Anadolu Selçuklu Devletinin göçmen Oğuz aşiretlerini Anadolu’ya sevk ve iskan ettirme uygulaması sonucu; Menderes akarsuyunu geçen bir kolun bugünkü Buldan yöresine 1215 yıllarında yerleştikleri tahmin edilmektedir. Buldan, 1779′da Aydın iline bağlı Bucak, 1807 yıllarında yine Aydın’a bağlı ilçe olmuş, 1883 yılında Denizli sancağına ve Denizli’nin 1923′de il olması nedeni ile Denizli’ye bağlanmıştır.

Coğrafi Yapı ve Nüfus :
İlçe, Ege Bölgesinin iç kısmında yer almakta olup, doğuda Güney, batıda Aydın iline bağlı Kuyucak, kuzeyde Manisa iline bağlı Sarıgöl, güneyde ise Sarayköy ile çevrilidir. Yüzey şekiller bakımından alçak ovalar ve platolar birbirini tamamlar. Arazinin tamamı denizden yüksektir. Buldan platosu alçalarak Sarayköy taban ovasına ulaşır. İlçenin diğer alanları dağ ve platolarla kaplıdır. İlçe merkezinin rakımı 690 m., yüzölçümü 518 km 2 olup ilçenin Denizli il merkezine mesafesi 46 km.dir. İlçe sınırları içerisinde Yayla gölü ve sulama amaçlı yaptırılan Derbent Baraj gölü bulunmaktadır.

Halk arasında 93 harbi diye bilinen 1876-1877 Osmanlı-Rus savaşı sırasında, Balkanlardan göç eden Türkler tarafından 1876 yılında Hambat ovasında kurulmuştur. Hambat adı Selçuklularca kurulan Han-Abat Kervansarayı’ndan gelmektedir. Kurulduğu yıldan 1955 yılına kadar köy statüsünde bulunan Bozkurt, 1955 yılında Bucak, 1956 yılında ise belediye olmuştur. 09.05.1990 tarihinde kabul edilen ve 20.05.1990 tarihinde yürürlüğe giren 3644 sayılı kanun ile ilçe olmuştur.

Coğrafi Yapı ve Nüfus :
Bozkurt ilçesi, Denizli ilinin doğusunda yer alır. Denizli’ye uzaklığı 52 km.dir. İlçenin doğusunda Denizli iline bağlı Çardak ilçesi, batısında Honaz, güneyinde Acıpayam, kuzeyinde Baklan ve Çal ilçeleri ile kuzeydoğusunda Afyon iline bağlı Dazkırı ile komşudur. Denizden yüksekliği 866.8 m.dir. Topraklarının büyük bir bölümü Hambat ovası içindedir. Yüzölçümü 400 km 2 ‘dir. İlçede, Akdeniz ile İç Ege iklimi arasında bir geçiş iklimi görülür. Genelde yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçer.